ประสาทสัมผัสในช่องปาก (Oral Sensory Seeking)
– ทำไมลูกถึงชอบนำสิ่งของเข้าปาก ?

     ประสาทสัมผัสในช่องปาก (Oral Sensory Seeking) เป็นรูปแบบหนึ่งของพฤติกรรมการแสวงหาความรู้สึก (Sensory Seeking) ซึ่งหมายถึงพฤติกรรมที่เด็กพยายามแสวงหาความรู้สึกสัมผัสต่าง ๆ เพื่อกระตุ้นระบบประสาทสัมผัสของตนเอง พฤติกรรมการแสวงหาความรู้สึกมี 2 ประเภท ได้แก่

  • การแสวงหาความรู้สึกมากเกินไป (Hypersensitivity) เด็กจะรู้สึกไวต่อความรู้สึกสัมผัสต่าง ๆ มากจนเกินไป เช่น เด็กอาจร้องไห้หรือหงุดหงิดเมื่อได้ยินเสียงดัง สัมผัสสิ่งของที่มีพื้นผิวหยาบ หรือมีแสงจ้า เป็นต้น
  • การแสวงหาความรู้สึกไม่เพียงพอ (Hyposensitivity) เด็กจะรู้สึกไม่ไวต่อความรู้สึกสัมผัสต่าง ๆ มากพอ เช่น เด็กอาจชอบเล่นกับสิ่งของที่มีพื้นผิวหยาบ ชอบกัดหรือเลียสิ่งของต่าง ๆ หรือชอบเล่นในสภาพแวดล้อมที่มีเสียงดัง เป็นต้น

     พฤติกรรมการแสวงหาความรู้สึกในช่องปากเป็นพฤติกรรมที่พบได้บ่อยในเด็กเล็ก โดยเฉพาะในช่วงวัย 0-2 ปี เด็กเล็กมักชอบนำสิ่งของเข้าปากเพื่อสัมผัสกับพื้นผิวและรสชาติต่าง ๆ พฤติกรรมนี้อาจเกิดจากสาเหตุดังนี้

  • พัฒนาการด้านประสาทสัมผัส ประสาทสัมผัสในช่องปากเป็นประสาทสัมผัสที่สำคัญสำหรับเด็กเล็ก เด็กเล็กใช้ประสาทสัมผัสในช่องปากเพื่อเรียนรู้เกี่ยวกับโลกรอบตัว เช่น รสชาติ สีสัน พื้นผิว เป็นต้น การนำสิ่งของเข้าปากเป็นวิธีหนึ่งที่เด็กเล็กใช้ในการสำรวจโลกรอบตัว
  • พัฒนาการด้านภาษา เด็กเล็กเรียนรู้ภาษาผ่านการสัมผัสและประสบการณ์ การนำสิ่งของเข้าปากเป็นวิธีหนึ่งที่เด็กเล็กใช้ในการเรียนรู้เกี่ยวกับคำศัพท์ เช่น รสชาติ สีสัน รูปร่าง เป็นต้น
  • พัฒนาการด้านอารมณ์ เด็กเล็กอาจนำสิ่งของเข้าปากเพื่อตอบสนองความต้องการทางอารมณ์ เช่น ต้องการความอบอุ่น ต้องการความสนใจจากผู้อื่น เป็นต้น

     หากเด็กอายุมากกว่า 2 ปี ผู้ปกครองสังเกตว่ามีพฤติกรรมชอบนำสิ่งของเข้าปากมากเกินไปหรือนานเกินไป ควรพาไปพบแพทย์หรือนักกิจกรรมบำบัดเพื่อประเมินอาการและหาแนวทางแก้ไขที่เหมาะสม แนวทางแก้ไขพฤติกรรมการแสวงหาความรู้สึกในช่องปาก ได้แก่

  • การนวดกระตุ้น/ลดความรู้สึกภายในช่องปาก
  • จัดสภาพแวดล้อมให้เหมาะสม กำจัดสิ่งของที่อาจเป็นอันตรายหากเด็กนำเข้าปาก เช่น สิ่งของที่มีขนาดเล็ก สิ่งของที่มีคมแหลม เป็นต้น
  • ให้เด็กได้สัมผัสกับสิ่งของต่าง ๆ ที่เหมาะสม ให้ลูกได้สัมผัสกับสิ่งของที่มีพื้นผิวและรสชาติต่าง ๆ เช่น ของเล่น อาหาร เป็นต้น
  • สอนลูกเกี่ยวกับความปลอดภัย สอนลูกเกี่ยวกับอันตรายที่อาจเกิดขึ้นหากนำสิ่งของที่ไม่เหมาะสมเข้าปาก